شماره پايان نامه:

۶۹۹

سال تحصيلي:

‎۱۳۸۹

چکيده:

کرامت ذاتي انسان از موضوعات مورد اتفاق است. در مورد نقش کرامت ذاتي انسان در مسايل حقوقي، در فقه اسلامي مورد توجه قرار نگرفته است و تنها در چند دهه اي اخير که حقوق بشر جهاني، به کرامت ذاتي انسان به ويژه در حقوق جزا، به عنوان مبناي مسايل حقوقي توجه نموده، انديشمندان اسلامي کم و بيش به جايگاه آن با رويکرد فقهي مباحثي را مطرح کرده اند و برخي از آنان، بر اين باورند که مي توان مسايل حقوقي را از آن استنباط نمود. اما نه در غرب و نه از سوي فقهاي اسلامي تبيين علمي و منطقي از نقش کرامت در گزاره هاي حقوقي ارائه نشده است. انگيزه و دليل اصلي طرح کرامت انسان در غرب، نظام کيفري غيرعادلانه و ستمگرانه اي بوده که در برابر جرم اندک، شديدترين مجازات اعمال مي شده است. در بينش اسلامي انسان داراي کرامت ذاتي و اکتسابي است و خاستگاه اصلي کرامت ناشي از اراده خداوند است و نقش کرامت ذاتي در مسايل حقوقي در ارتباط به خدامحوري قابل ارزيابي است. در غرب خاستگاه هاي متقاوت براي کرامت بيان گرديده است که در يک جمع بندي کلي به و مانيسم مي انجامد و انسان را جداي از موجود هستي بخش، مورد توجه قرار مي دهد. ماهيت و معيار کرامت ذاتي انسان عقل، روح و اراده است. معيار کرامت ذاتي از منظر حقوق بشر غربي، نيز توانايي تعقل و قدرت اختيار او است. در تمام اروپا و دنياي غرب گرايش به جرم انگاري حداکثري، قوانين بي رحمانه و مجازات هاي بدني فراوان بوده است و اين روند در طي چند قرن بر نظام کيفري سايه شوم خود را افکنده بود. همين نظام کيفري وحشيانه باعث جنبش روشن گري براي انسان ساختن حقوق کيفري در قرن هجدهم گرديد. مجازات رايج مجرمين که به اعدام محکوم مي شد همراه با شکنجه هاي فراوان اجرا مي شد. بدون شک چنين مجازاتهاي وحشيانه با هيچ معياري انساني سازگاري ندارد و فکر لغو مجازات بدني در چنين فضاي شکل گرفت. با گسترش لغو مجازات بدني در قوانين کشورهاي اروپايي همين پندار در اسناد حقوق بشر نيز پي گيري شد و اين اسناد مجازات هاي بدني اسلامي را از مصادق رفتار ظالمانه، غيرانساني و توهين آميز تلقي مي نمايد. اما با توجه به آيات و روايات، مجازات اسلامي، احسان و رحمتي از جانب خداوند براي کل جامعه بشري است. اين رحمت، يک رحمت عقلاني است که براي فرد و جامعه ضروري و سودمند است. در اين رويکرد آنچه که کرامت مجرم را مخدوش مي کند، گناه و بزهکاري است و نه مجازاتي که براي نجات او و ديگران از سقوط و تباهي مقرر گرديده است. واژگان کليدي: کرامت انسان، مجازات بدني، حقوق بشر غربي، شکنجه، مجازات شرعي و اهداف انساني